Atlantyckie wybrzeże Andaluzji rozciąga się na długości ponad 200 km, od ujścia rzeki Guadiany
do Zatoki Kadyksu, czyli - od granicy z Portugalią - do Przylądka Tarify. Wiecznie wiejące silne
wiatry, wzdłuż Cieśniny Gibraltarskiej, uczyniły z Tarify mekkę kitesurfingu. U ujścia Guadalquivir,
jednej z największych rzek Hiszpanii, rozłożył się mały port: Sanlúcar de Barrameda, z którego
Krzysztof Kolumb popłynął odkrywać Amerykę, a Ferdynand Magellan - okrążyć Ziemię. Tutaj
też miała swoją posiadłość María del Pilar Teresa Cayetana de Silva y Álvarez de Toledo, trzynasta
księżna Alba, czyli piękna Maja, słynna dzięki portretom Goyi. Gościła malarza u siebie, po śmierci
męża, co było tematem plotek, a nawet wzbudziło zainteresowanie Inkwizycji. Miasto słynie nadto z
wyrabianego tu jasnego, wytrawnego sherry manzanilla. Pomiędzy Sanlúcar, a Huelvą, stolicą
jednej z ośmiu andaluzyjskich prowincji znajduje się znany Park Narodowy Dońana.
Kadyks jest największym andaluzyjskim portem nad Atlantykiem, stolicą prowincji. Stary
Kadyks położony jest na półwyspie, wąską mierzeją połączonym z lądem. Polska nigdy nie miała
bezpośredniego połączenia kolejowego z Hiszpanią, samochodem zaś - bardzo daleko. Do Cádiz
najlepiej dojechać autobusem z lotniska w Jerez de la Frontera lub Sewilli. Niestety, ani do Sewilli,
ani do Jerez, z Polski bezpośrednich połączeń lotniczych również nie ma. Na wymienione lotniska
dolecieć można z przesiadką w Barcelonie lub Madrycie. W Hiszpanii znakomicie funkcjonuje
transport publiczny, zarówno samochodowy, jak i lotniczy.
Gadir, założony około 1100 r.p.n.e. przez Fenicjan, uznawany jest za najstarsze miasto
Hiszpanii, od ok. 500 przed Chrystusem zajęte przez Greków i Kartaginę. W 206 p.n.e. zdobyte
zostało przez Rzymian, którzy rozbudowali port i stworzyli duży ośrodek handlu morskiego,
nazwany Gades, istniejący do V w.n.e. - do czasu zniszczenia przez Wizygotów. Odpływały stąd
min. statki, wywożące miedź i cynę na potrzeby rzymskiego imperium. Od 711 Qádis pozostawał
w rękach Maurów do 1262, gdy opanowany został przez króla Kastylii - Alfonsa X Mądrego. W
1587 były angielski korsarz, wiceadmirał Francis Drake zniszczył hiszpańskie okręty, stojące w
porcie, co opóźniło inwazję Filipa II na Anglię, dając Elżbiecie I czas na przygotowanie floty, która
rok później rozgromiła Wielką Armadę w Kanale La Manche. W 1596 Cádiz okupowała, przez
miesiąc, angielsko - holenderska ekspedycja dowodzona przez Roberta Devereux, drugiego hrabiego
Essexu. Miasto poniosło wówczas największe straty w swej historii, ponieważ najeźdźcy złupili je,
a wycofując się doszczętnie spalili. W listopadzie 1625, angielską wyprawę na Kadyks poprowadził
Sir Edward Cecil, baron na Putney i wicehrabia Wimbledonu. Straty miasto poniosło nieznaczne,
bowiem napastnicy zajęli się przede wszystkim opróżnianiem piwnic z wina i strzelaniem do siebie
wzajemnie. (Pijani Anglicy, jak widać, czynili burdy nie tylko w Krakowie.) W 1702 miał miejsce
ponowny najazd floty angielskiej, wraz z holenderską. Od 1717, od czasu przejęcia po Sewilli
monopolu na handel z Indiami, czyli koloniami hiszpańskimi, datuje się odrodzenie i rozkwit gospo-
darczy Kadyksu.
14 lutego 1797 flota brytyjska pod dowództwem admirałów Johna Jervisa i Williama Parkera,
za sprawą samowoli komandora Horatio Nelsona, zwyciężyła dwukrotnie liczniejszą flotę hiszpańską
dowodzoną przez generała José de Córdobę. Bitwa miała miejsce w pobliżu skalnych klifów portu-
galskiego przylądka Sáo Vicente. Rozgromione statki hiszpańskie schroniły się w Cádiz, dokąd
zagoniły je angielskie okręty, ostrzeliwując port. 21 października 1805, u Przylądka Trafalgar
(położonego na Costa de la Luz, pomiędzy Kadyksem a Tarifą), miała miejsce ostatnia, wielka
bitwa żaglowców. 40 okrętów połączonych sił francusko - hiszpańskich, pod głównym dowództwem
Pierre Charlesa de Villeneuve oraz Federico Carlosa Graviny y Nápoli ze strony hiszpańskiej,
płynących z Kadyksu do Neapolu, pokonanych zostało przez 32 okręty angielskie, pomimo śmierci
dowodzącego nimi wiceadmirała Hortio Nelsona, zastrzelonego podczas bitwy. (Najsłynniejszy
dowódca w historii brytyjskiej żeglugi wojennej, w morskich bitwach stracił prawą rękę i oko, a
mimo to nie dosłużył się stopnia admirała). W bitwie tej zatopione zostały 22 okręty sprzymierzonych,
co uniemożliwiło Napoleonowi inwazję na Anglię.
W latach 1808-1814, podczas wojny z Francją, liberalny parlament hiszpański - Kortezy, zbierał
się w Cádiz, w kościele S. Felipe de Neri, celem uchwalenia konstytucji. Zaaprobowana w 1812,
znosiła inkwizycję, cenzurę i poddaństwo oraz stwierdzała, że król musi się zastosować do wszyst-
kiego, co postanowiły Kortezy. Miasto było w tym czasie także siedzibą junty centralnej, czyli
hiszpańskiego rządu. 1 stycznia 1820 bunt batalionu asturyjskiego, stacjonującego w Kadyksie pod
dowództwem Rafaela del Riego, zapoczątkował, trwającą 3 lata rewolucję liberalną, wymuszając na
królu Ferdynandzie VII uznanie konstytucji i utworzenie liberalnego rządu. Absolutyzm powrócił po
zbrojnej interwencji wojsk francuskich, tzw. "wyprawie 100 tysięcy synów św. Ludwika", przepro-
wadzonej z polecenia Świętego Przymierza. Oskarżony o zdradę, feldmarszałek Riego został
powieszony 7 listopada 1823 na Pl. la Cebada w Madrycie. Podczas wojny domowej 1936-39,
Cádiz pozostawał w rękach frankistów.
Costa de la Luz
