Máchův kraj

to sztuczny zalew, o powierzchni prawie
3 km kw., utworzony spiętrzeniem dwóch
niewielkich potoków - Břehynský i Robečský -
dopływu rzeczki Płucznicy (Ploučnice), ucho-
dzącej w Děčínie do Łaby. Wykorzystano
fragment niecki trzeciorzędowego morza, które
wypłyciło się i zarosło torfem, po ostatnim
zlodowaceniu. Máchovo jezero nazywane jest
wprawdzie jeziorem, ale w czeskiej nomenkla-
turze hydrologicznej jest to - rybník. Największy
staw rybny w Czechach. Założył go już w 1366
roku król Karol IV. Zwano go: Velký rybník [Wielki Staw, po niemiecku - Großteich] lub
Hirschberský rybník [Hirschberger Großteich]. Jego obecna nazwa przyjęła się zwyczajowo po
1945 roku, oficjalnie - od 1961, jako Jezioro Machy. Trzeba oddać pokłon umiejętnościom czeskich
hydrologów, utrzymujących w dobrej czystości tak wielki zbiornik wody, zasilany dwoma niewiel-
kimi ciekami. Suchym latem, do niecki tamy w StarychSplavach, spływają ledwie fale, wzniecone
przepływającymi statkami wycieczkowymi. Na jeziorze są dwie wysepki - Mysia i Kacza, z którymi
wiąże się kilka miejscowych legend. Wysepki są rezerwatami ornitologicznymi i wstęp na nie jest
zabroniony.
Po stronie południowej jeziora położone są 2 znane ośrodki wczasowe: Doksy i Staré Splavy. Tu
także znajdują się największe obszary rekreacyjne: plaża główna Doksy, plaża naturystów Klůček,
aquapark Staré Splavy, przystanie statków wycieczkowych po jeziorze, motorówek i żaglówek,
wypożyczalnie sprzętu pływającego, bungee jumping o wysokości 50 m, linowy wyciąg nart wod-
nych. Niewielki fragment północnego brzegu jeziora, otoczonego przeważnie skalistymi wzgórzami,
zagospodarowany jest wąską plażą Borný, przy ośrodkach kampingowych.

Opracował: Zbigniew M. Kozłowski

był jednym z największych zamków gotyckich
w Czechach. Początki książęcego hradu sięgają
1185 roku. Najstarszym zachowanym fragmen-
tem jest romańska absyda zamkowej kaplicy.
Budowa zamku królewskiego rozpoczęła się
w 1264, za panowania Przemysła II Ottokara
i zakończyła już po jego śmierci, w 1278, po
przegranej na Morawskim Polu (jednej z
największych bitew w średniowieczu).
Brak zabudowań zewnętrznych wskazuje,
iż miała to być przede wszystkim forteca
oraz reprezentacyjna siedziba króla. Po bitwie
pod Suchymi Krutami (na Morawskim polu), Otto Długi V Margrabia Brandenburski, jako regent
królestwa czeskiego, umieścił tu królową Kunhutę i jej syna, późniejszego króla Czech i Polski -
Wacława II. W połowie XIV wieku posiadłość przeszła w ręce Karola IV, a hrad zyskał na znacze-
niu, stając się drugim, po Karlstejnie, w hierarchii czeskich zamków królewskich. Podczas wojen
husyckich był punktem oporu katolików. Dzięki nowym umocnieniom, skutecznie odstraszał
oddziały wroga od prób zdobycia go. W 1620, za zasługi w bitwie pod Białą Górą, przeciw czeskim,
protestanckim powstańcom, z nadania cesarza Macieja Habsburga, właścicielem Bezděza został
Albrecht Eusebius Wenzeslaus von Wallenstein z Valdśtejna. Z jego polecenia, przed zamkiem
dobudowano barokowe bastiony. Od roku 1633 zamek, przeistoczony na klasztor benedyktynów,
stał się miejscem pielgrzymek. Od 1785, po kasacie zakonu, opuszczony przez mnichów, popadał w
ruinę, dostarczając materiału budowlanego okolicznym mieszkańcom. Zamek przetrwał do czasów
obecnych dzięki pracom restauratorskim, które były prowadzone już od połowy XIX w. Zachowany
jest jako trwała, zabytkowa ruina. Na szczyt zamkowego wzgórza (604 m n.p.m.) wiedzie szlak ze
wsi Bezděz. Początkowo biegnie wśród urokliwych, częściowo drewnianych domostw, a następnie
pięknym lasem, z dominującą, wiekową buczyną. Górna część drogi wiedzie kamienistym podjaz-
dem. Zastanawia, jakim sposobem wprowadzano na zamek konie, po tak wygładzonych kamieniach,
po jakich wejść piechotą trudno. Wzdłuż drogi stoją barokowe kapliczki Męki Pańskiej. Niższa
wieża - Czartowska - znajduje się w ciągu krenelażowego muru obronnego, rozpiętego na stoku
wzgórza. Z Wielkiej wieży roztaczają się wspaniałe widoki na równinną okolicę i jezioro. Na
północnym horyzoncie widać masyw Jestedu, zwieńczony charakterystyczną iglicą luksusowego
hotelu, na wschodnim zaś - lasy Czeskiego Raju, z górującymi, naskalnymi wieżami zamku Troský.
O mrocznej przeszłości zamku Bezděz krążą liczne legendy i opowieści. Były kanwą libretta
opery "Tajemnica" Bedřicha Smetany. Hrad jest licznie odwiedzany przez turystów. W sezonie, na
zamkowych dziedzińcach, odbywają się historyczne przedstawienia i wojskowe rekonstrukcje.
Czerwonym szlakiem, wiodącym przez zalesione zbocze i łąki, dotrzeć można godzinnym spacer-
kiem do miasteczka Doksy, położonego nad Jeziorem Máchovo.

położony jest w kraju (województwie)
libereckim, w regionie turystycznym
Českolipsko. Nazwa "Kraina Machy" nadana
została w roku 1961 (czyli w rok po ustano-
wieniu Czechosłowacji - Czechosłowacką
Republiką Socjalistyczną), na cześć naj-
większego czeskiego poety. Karel Hynek
Mácha, urodzony 16 listopada 1810 roku
w Pradze, poeta doby romantyzmu, pisarz,
dramaturg, aktor i podróżnik. Sam siebie
nazywał Cyganem - wędrownikiem. Two-
rzył początkowo w języku niemieckim,
później - w czeskim. Zafascynowany był rewolucją francuską; pomagał polskim powstańcom
listopadowym i z tego powodu był inwigilowany przez austriacką policję. Zmarł 6 listopada 1836 w
Litoměřicach, 3 dni przed wyznaczoną datą ślubu z Eleonorą Somkovą, z którą miał syna. Przyczy-
ną zgonu były powikłania chorobowe dróg oddechowych, jakie wywiązały się po gaszeniu pożaru.
     W Doksach, w budynku tzw. Hospitálku, pierwotnie - przytułku dla ubogich i sierocińcu, dziś
znajduje się muzeum poświęcone poecie. Mácha, którego pomnik stoi przed muzeum, kilkakrotnie
odwiedził miasteczko i upodobał sobie okolicę. Opiewa tę krainę w swoim najbardziej znanym
utworze - poemacie  "Máj" .   Wizyty na górze zamkowej zainspirowały poetę do napisania
fantastyczno - refleksyjnego utworu prozą: "Večer na Bezdězu".