W okresie jego rządów rozwinęła się gospodarka i rolnictwo Al-Andalus. Kalif rozbudował
kopalnie metali szlachetnych, zintensyfikował produkcję broni, szkła, mosiądzu i hodowlę jedwab-
ników. Rozwinął się przemysł tkacki: dzianin, jedwabiu, dywanów, cenione były wyroby kaletników,
złotników, ceramików, szklarzy. Wartość arabskiej architektury możemy sami ocenić, na przykła-
dach wielu zachowanych obiektów, z Mezquitą na czele. Ponieważ Koran zabrania przedstawiania
sylwetek ludzkich, zdobieniami w architekturze muzułmańskiej były detale geometryczne i literowe
alfabetu arabskiego, wykonane z niezwykłą perfekcją. W roku 936 Rahman III rozpoczął wznosze-
nie wspaniałej rezydencji Az-Zahra. Rozbudował Kordobę i ufundował w niej uniwersytet czyniąc
stolicę swojego państwa jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych i naukowych świata.
W tym czasie, Córdoba była największym miastem w basenie Morza Śródziemnego, świetnością w
świecie arabskim ustępując jedynie Damaszkowi. Miasto liczyło od 800 tys. do 1 mln mieszkańców,
głównie Arabów. Miało ponad 300 meczetów, 300 łaźni, niezbędnych dla muzułmańskich, rytual-
nych ablucji, 50 szpitali, 20 publicznych bibliotek, 80 szkół i 17 wyższych uczelni. Biblioteka
Al-Hakama posiadała ok. 400 000 woluminów, w tym dzieła filozofów greckich: Arystotelesa,
Euklidesa, Hipokratesa, Platona, Ptolemeusza. Działali tu znakomici matematycy arabscy, astrono-
mowie i astrologowie, filozofowie i poeci, min.: Awicenna. Na najwyższym ówczesnym poziomie
stała tamtejsza medycyna; islamscy chirurdzy wykonywali najbardziej skomplikowane operacje. W
latach 1126-98 przebywał tu arabski fizyk, lekarz, astrolog, matematyk i filozof - Awerroes.
Okres doby Umajjadów charakteryzowało pokojowe współistnienie i wzajemna tolerancja trzech
cywilizacji: islamu, chrześcijaństwa i judaizmu.Córdoba stanowiła również kulturalne i gospodarcze
centrum świata judaistycznego. Tu urodził się w 1135 i spędził lata dziecięce wielki filozof żydowski
Mojżesz Majmonides. Jego pomnik stoi przy ulicy jego imienia. Znajdują się tam również pozos-
tałości czternastowiecznej synagogi.
W latach 960 - 965, na dworze cesarskim przebywało poselstwo kalifów Kordoby: Abd Al
Rahmana III i Al Hakama II do Ottona I Wielkiego, w którym uczestniczył kupiec Ibrahim ibn
Jakub. Z jego zapisków pochodzi jedna z pierwszych informacji o zasobnym państwie Mieszka I,
mówiąca min.: o sprawności wojska Polan oraz o, budzącym zdumienie u Maurów, obyczaju
przekazywania rodzicom oblubienicy bogatego daru ślubnego.
Od 976, władca Kordoby Al-Mansur (Almanzor) najeżdża Asturię, León, Navarrę, Aragonię i
Katalonię. W 985 spalił Barcelonę, a mieszkańców wymordował lub wziął do niewoli. 3 lata później
splądrował Burgos i León. Zniszczył katedrę w Santiago de Compostella, najświętsze miejsce hisz-
pańskich katolików, wiernych zmuszając do zaniesienia katedralnych wrót i dzwonów do Kordoby.
Przetopione zostały na świeczniki i sufity Mezquity. Po śmierci Almanzora, hrabia Barcelony Ramón
Borrell poprowadził wyprawę przeciw muzułmanom z Al-Andalus. Wojna trwała do 1010 roku i
zakończyła świetność Kordoby, najechanej i złupionej. W 1031 potężny kalifat rozpadł się na 30
niewielkich państewek zwanych taifas, z których największymi były Sevilla i Saragossa.. 40 lat
później taifa kordobańska podporządkowana została księstwu Sewilli. W roku 1148, kalifat kordo-
bański opanowują fanatyczni Almorawidzi, wojownicze plemiona saharyjskie, sprowadzone przez
islamskich władców Al-Andalus, zagrożonych rekonkwistą. Nastąpiło prześladowanie Chrześcijan i
Żydów, spotęgowane po najeździe berberyjskich Almohadów w 1195. Ofiarą padli dwaj wielcy
synowie Kordoby: Awerroes (1126-1198), arabski filozof i komentator dzieł Arystotelesa oraz
Majmonides (1135-1204), żydowski teolog i filozof.
W roku 1235 lub 1236, miasto zajęli chrześcijanie pod wodzą Ferdynanda III Aragońskiego,
podczas prowadzonej przezeń krucjaty przeciwko Milamolinie, wodzowi Almohadów, ogłoszonej
przez papieża Innocentego III. Za Królów Katolickich (Ferdynanda III i Izabeli Kastylijskiej),
Córdoba była znaczącym ośrodkiem produkcji i handlu suknem oraz jedwabiem. W ciągu XVI w.
następuje regres cywilizacyjny miasta, spowodowany wypędzeniem ludności arabskiej i żydowskiej,
epidemiami i rebeliami. W tym wieku i następnym dokonuje się dynamiczny rozwój kaletnictwa., za
sprawą mody na pokrywanie ścian i mebli tapicerką ze skóry, odpowiednio wytłaczanej, barwionej i
pozłacanej.
Współczesne miasto liczy ponad 320 tys. mieszkańców. W drugim tygodniu maja organizowany
jest El Festival de los Patios Cordobeses - święto andaluzyjskich pelargonii, zaś w ostatnim
tygodniu maja - Feria de Córdoba - święto ludowe. Najmodniejszym obecnie produktem kordo-
bańskiego rzemiosła i handlu są nadal wyroby z tłoczonej skóry.
La Mezquita - Wielki Meczet jest najsłynniejszym zabytkiem, przyciągającym do Kordoby
rzesze turystów. Z początkiem VII w., Wizygoci wznieśli kościół, który odkupił, w roku 785 emir
Abd ar-Rahman I, zamieniając na meczet i rozbudowując. Kolejni władcy muzułmańscy dokonywali
dalszej rozbudowy i ostatecznie największy w Europie meczet mierzył 15000 m2 powierzchni, liczył
19 naw, posiadał 544 kolumny, 18 filarów przy fasadzie i 44 filary wewnętrzne. Istniejące deko-
racje nawiązują do tradycji meczetów omajjadzkich w Jerozolimie i Damaszku, a pochodzą z
przebudowy dokonanej w 961 przez Hakama II. Po roku 1236, po zdobyciu Kordoby, Fernando III
Święty uczynił wielki meczet na powrót kościołem katolickim. W połowie XVI w., za panowania
Karola V, wybudowano wewnątrz renesansową katedrę. Cesarz wyrazić się miał o tym: "Zniszczy-
liście coś, co było jedyne w swoim rodzaju i postawiliście coś, co można zobaczyć wszędzie".
Opracował: Zbigniew M. Kozłowski
Córdoba
Plaza Tendillas
Stolica Hiszpanii Maurów c.d.
