Bolimowski Park Krajobrazowy cz. 3. Równina i morena

 3 
 2 
     Obszar BPK po wschodniej stronie Rawki jest najbardziej zróżnicowanym 
geologicznie. Zalesiona część północna obejmuje fragment Równiny Łowicko - 
Błońskiej. Część południowa wkracza na niewysokie wzniesienia moreny czoło- 
wej, zwanej Wysoczyzną Rawską, powstałej podczas stadiału Warty, zlodowace- 
nia Odry (środkowopolskiego), przed stu tysiącami lat. Od Bolimowa do Mszczo- 
nowa i od Jaktorowa do Skierniewic, do końca XVI w., rozciągała się puszcza, 
należąca do książąt mazowieckich i do królów polskich, nad którą pieczę sprawo- 
wał starosta sochaczewski. Dla sprawniejszej administracji, podzielono ją na 4 
kompleksy nazwane Puszczami: Bolimowską, Jaktorowską, Korabiewską i 
Wiskicką. Właścicielom Miedniewic wydzielono później niewielką Puszczę 
Miedniewicką. Na zachodzie, Puszcza Bolimowska łączyła się z dużym obszarem 
leśnym, wchodzącym w skład dóbr nieborowskich. Po terenie dzisiejszego Żyrar- 
dowa, wokół osady kopaczy rudy darniowej, chodziły tury, których nie uratowała 
od zagłady królewska ochrona. W 1627, w Puszczy Jaktorowskiej, padła ostatnia, 
żyjąca na świecie turzyca. Siedemnasty i następne wieki przyniosły zagładę 
również odwiecznym puszczom.
 
     TARTAK BOLIMOWSKI 
Duża polana na wschód od Joachimowa - Mogił, gdzie, w miejscu dawnej osady 
budnickiej, od połowy XIX w. funkcjonował tartak. Obecnie są tu zabudowania 
dużej leśniczówki nadleśnictwa Radziwiłłów, przy której umieściło się koło 
łowieckie z Piastowa. W otoczeniu - starodrzew liściasty i świetliste dąbrowy. Na 
polanę wyprowadza aleja starych grabów zwyczajnych i lip drobnolistnych. Przed 
budynkiem leśniczówki znajduje się tablica z "ptasim zegarem", rosną 2 pomni- 
kowe, stuletnie: sosna czarna i żywotnik zachoni (tuja) oraz kilkusetletni dąb 
bezszypułkowy. W lesie, przy Trakcie Budnickim, w stronę Joachimowa, znajduje 
się cmentarz żołnierzy Wehrmachtu, ekshumowanych z Powązek w latach diewięć-
dziesiątych, na którym pierwotnie pochowani byli niemieccy żołnierze, padli 
podczas I wojny światowej. Front nad Rawką ustalił się od połowy grudnia 1914 
do połowy lipca 1945 roku, a liczne, wyraźne do dziś, ślady okopów, lejów działo-
bitni, ziemianek, świadczą o rozmiarach rozgrywającej się bitwy. 31.01.1915, 
dowodzący 9 Armią, gen. August von Hackensen dokonał ostrzału artyleryjskiego 
pozycji rosyjskich, używając min. pocisków, zawierających bromek ksylitu, gazu 
trującego, wywołującego podrażnienia, porównywalne do chloru. Pociski gazowe, 
rozrywające się podczas silnego mrozu, nie dały żadnego efektu. Użycie standar-
dowej amunicji i bagnetów, spowodowało po stronie rosyjskiej stratę 40 tys. 
żołnierzy. 31 maja, pomiędzy godz. 2 a 4, Niemcy dokonali ataku chemicznego, 
wypuszczając chlor z 12 tys. butli na kilkunastokilometrowym odcinku frontu od 
Tartaku Bolimowskiego po Białynin pod Sochaczewem. Zginęło wówczas około 
11000 Rosjan i 56 Niemców.