Dwie bramy Bombla
Tajemnice ulicy Lelewela cz. 5
Określeniem "Brama Bombla" utarło się nazywać posesję z wielkim podwór-
kiem, pomiędzy ulicami Sienkiewicza i Lelewela. Zabudowę stanowił czworobok,
z dwiema piętrowymi kamienicami, od frontu obu ulic, połączonymi piętrową
oficyną od północy i komórkami od południowej strony. Dotarcie na dziedziniec
umożliwiają dwie duże bramy, w osiach obu frontonów. W kompleksie tym
mieściło się ok. 50 mieszkań. Inwestorem i budowniczym był dziewiętnastowiecz-
ny, żydowski przedsiębiorca budowlany Mosze Bombel. W latach siedemdzie-
siątych XX wieku dokonano znaczącej przebudowy, nadbudowując drugie piętro, z
balkonami, wzdłuż całej kamienicy od ul. Sienkiewicza 18 i na północnej oficynie
(tu - bez balkonów). Na środku dziedzińca postawiono podłużny, barak murowany,
dający lokatorom zamieszkanie, podczas remontu, zaś po zakończeniu prac -
mieszkania dla nowych lokatorów. Przebudowa zmieniła całkowicie architekturę
frontonu od ul. Sienkiewicza. Ulica ta, zwana nieraz aleją, stanowiła niegdyś
ważną, spacerowo - handlową arterię miasta. W przyziemiu "Bramy Bombla"
ulokowano lokale użytkowe. W PRL zajmowane były przez Biuro Podróży "Orbis"
i restaurację, szczególnie popularną wśród taksówkarzy spod pobliskiego dworca
kolejowego. Od kilku już lat stoją opuszczone, ponieważ życie handlowo - towa-
rzyskie, w III RP, przeniosło się na ul. Lelewela. Zaprzestano nawet ustawiania
stoisk, na Sienkiewicza, podczas Święta Kwiatów Owoców i Warzyw. Remont
pierzei od ul. Lelewela, dokonany w latach dziewięćdziesiątych XX w., nie po-
czynił tak radykalnych zmian, jak opisane wyżej; zachowana została oryginalna
architektura frontonu kamienicy. Od dziedzińca pozostawiono nawet rotundową
wieżyczkę, będącą pierwotnie klatką schodową.
W kamienicy Bombla, przy ul. Lelewela 9, mieszkał Zdzisław Srzednicki,
członek POW, prowadzący ćwiczenia drużyn skautowych, z niezwykłym poświę-
ceniem rozbrajających żołnierzy niemieckiego zaborcy, 11 XI 1918 r. Zmarł w
2004, w wieku 102 lat. Na ulicy Lelewela miały miejsce także początki konspi-
racji antyhitlerowskiej w Skierniewicach, bowiem już 20 XII 1939, w mieszkaniu
Józefa Kayzera, odbyło się tajne zebranie organizacyjne Służby Zwycięstwu
Polski. Inicjatorem tego był brat gospodarza, kpt. Czesław Kayzer, komendant
Obwodu ZWZ "Sroka" w latach 1940 - 41. W mieszkaniu tym odbywały się
również tajne kursy podchorążówki AK. W pierwszym, inauguracyjnym kursie,
zorganizowanym w 1942, brał udział Wiktor Walczak ps. "Igor"; zdrajca, który
wydał i osobiście uczestniczył w aresztowaniu przez NKWD całego niemal
kierownictwa Obwodu "Sroka", nocą z 19 na 20 stycznia 1945, czyli wkrótce po
zamianie okupacji niemieckiej na sowiecką. "Igor" otrzymał w podziemnej działal
ności AK stopień podchorążego.
Po II wojnie znacjonalizowano "Bramę Bombla"; miejski tzw. "kwaterunek"
przejął administrację, wraz z decydowaniem o zasiedlaniu mieszkań. Przez wiele
lat, zamieszkana przez Cyganów i rodziny o niskim statusie materialnym, stanowiła
rewir niebezpieczny dla osób z zewnątrz. Nierzadko zdarzały się przypadki
pobicia, mimo mieszczącej się tam, czas jakiś, siedziby rejonowej i wojewódzkiej
prokuratury. W roku 2006, bandyci z "Bramy" dokonali zbrodni w parkowej alei,
zabijając młotkiem człowieka, który nie mógł skutecznie wypłacić się od śmierci.
